Subregiony winiarskie Moraw
W ramach Republiki Czeskiej znajdują się 2 regiony winiarskie:
Regiony rozdzielone są do subregionów. Region Czechy ma dwa subregiony:
– winiarski region Czechy (vinařská oblast Čechy)
– subregion litomierzicki (podoblast litoměřická)
– subregion mielnicki (podoblast mělnická)
– winiarski region Morawy (vinařská oblast Morava)
– subregion slovacki (podoblast slovácká)
– subregion velkopavlovicki (podoblast velkopavlovická)- subregion velkopavlovicki (podoblast velkopavlovická)
– subregion mikulovski (podoblast mikulovská)
– subregion znojemski (podoblast znojemská)
W ramach subregionów znajdują się gminy winiarskie (vinařské obce), w ramach katastrów gmin winiarskich znajdują się poszczególne winnice, działki winiarskie (viniční tratě).
Winiarskie regiony Republiki Czeskiej należą do regionów północnych uprawy winorośli. Najbardziej na północ wysuniętymi ośrodkami winiarskimi są czeskie miasta Most i Litomierzyce (Litoměřice), leżące na mniej więcej 50°30´ północnej szerokości geograficznej, najbardziej na południu leży Brzeclaw (Břeclav) na 48°45´ północnej szerokości geograficznej. Regiony te leżą więc na tych samych szerokościach geograficznych, jak regiony winiarskie w Niemczech czy w francuskiej Alzacji. O ile tam klimat jest zmiękczany wpływami atlantyckim, klimat w Czechach jest bardziej pod wpływem kontynentalnej Europy, Morawy zaś znajdują się pod wpływem strefy pannońskiej, południowej, z cieplejszym klimatem, z kontynentalnymi wpływami od wschodu i śródziemnomorskimi od południa, czas od czasu notuje się napływy chłodniejszych atlantyckich mas powietrznych od północnego zachodu. Odmienny klimat od pozostałych regionów europejskich wraz z bardzo zróżnicowanymi warunkami geologicznymi, daje możliwość powstawania niecodziennych win. Zdarzało mi się słyszeć, że wina morawskie nie mogą z podanych powodów dorównać winom włoskim, francuskim czy winom Nowego Świata. To oczywiste, że klimaty południoeuropejskie czy południowoamerykańskie dają zupełnie inne możliwości dla rozwoju owoców winorośli, nie znaczy to jednak bynajmniej, że wina morawskie są gorsze. One są po prostu inne. Wina mają charakter win północnych dzięki powolnemu dojrzewaniu i wyraźnym zmianom temperatur, które jednak przyczynia się do tworzenia składników aromatycznych i korzennych pod powłoką jagód winogron. Z tych specyficznych warunków klimatycznych oraz zróżnicowanych warunków geologiczno-pedologicznych, bierze się także specyficzny charakter win czeskich i morawskich, niepowtarzalny w innych regionach winiarskich. Wina posiadają więcej składników kwasowych, zharmonizowanych z pozostałymi składnikami, wyróżniają się charakterowymi, bardzo typowymi właściwościami poszczególnych odmian. Stosunkowo mała powierzchnia upraw winorośli zmusza winiarzy do produkowania jaknajbardziej jakościowych win z podkreśleniem charakteru poszczególnych odmian. W ten sposób przedewszystkim białe wina morawskie są w pełnie konkurencyjne pod względem jakości z winami podobnych regionów geograficzno-klimatycznych, jak naprz. Austria, Niemcy, Francja, ale i Australia czy Nowa Zelandia. Dla mnie osobiście są nawet lepsze. O wysokim poziomie win morawskich, i to nie tylko tych białych, świadczą liczne nagrody z światowych konkursów win.
Poszczególne regiony i subregiony są ściśle dane ustawą winiarską Zákon č.321/2004 Sb.
Region Morawy – subregion slovacki (podoblast slovácká)
Powierzchnia rejestrowanych winnic w subregionie wynosi 4401 ha, w tym jest 407 zarejestrowanych działek winiarskich, na których gospodaruje 8 379 zarejestrowanych winiarzy w 115 gminach winiarskich (dane pochodzą z: Ústřední kontrolní a zkušební ústav zemědělský, stan z dniem 31.12. 2007).
Region leży w części południowej i południowo-wschodniej Moraw, na płd.-wsch. od Brna, w regionie nazywanym Morawskie Slovacko (Moravské Slovácko). Morawskie Slovacko, albo skrótowo Slovacko (nie mylić ze Słowacją !!!), to jeden z najbardziej specyficznych regionów Moraw. Centrum regionu tworzą powiaty Uherské Hradiště, Hodonín, Břeclav, częściowo powiat Zlín. Naturalne granice tworzone są od północy grzebieniem gór Chřiby i Ždánický les, na południowym-wschodzie pasmem gór Białe Karpaty (Bílé Karpaty) i bieg rzeki Morawy na pograniczu Moraw i Słowacji, na południu granicę stanowi rzeka Dyje.
Jadąc od strony Polski do tego subregionu przejeżdżać będziemy prawdopodobnie przez miasto Uherské Hradiště. Winnice tutaj są rozrzucone i rozdzielone do mniej lub więcej izolowanych winnic na najdogodniej usytuowanych lokalizacjach – jesteśmy bowiem na północnowschodnich krańcach regionu. Połacia winnic zobaczymy w gminach winiarskich Boršice u Buchlovic, Zlechov, Velehrad, Modrá, Jalubí . Miasto Kyjov jest znanym ośrodkiem winiarskim, ale też folklorystycznym regionu. Między miastami Uherské Hradiště i Kyjov leżą znane gminy winiarskie jak Polešovice, Bzenec, Vracov, Kostelec. Dalej na zachód natrafimy na Ždánice, Žarošice, Archlebov, Dambořice, leżące w północnozachodniej części subregionu. Wszystkie wymienione gminy winiarskie rozrzucone są w pofałdowanym terenie, chronionym od północnych wiatrów murem grzebienia górskiego Chřiby i Ždánický les. Podłoże tworzone jest piaskowcami, iłowcami i zlepieńcami trzeciorzędowych warst fliszowych, na nich na wielu miejscach spotykamy morskie osady trzeciorzędowe oraz czwartorzędowe osady lessowe. Mikroklimat regionu sprawia, że winogrona dojrzewają tu powoli, koncentrując w sobie pikantne kwasy oraz substancje aromatyczne, wina więc też są żywe, pełne wigoru, odbijają w sobie charakter tej części Slovacka.
Na południe rozciąga się teren łagodniej pofałdowany, z winnicami położonymi na stokach płaskich wzgórz, z poniekąd cieplejszymi wpływami pannońskimi. Podłożem są tutaj zwłaszcza gleby lessowe i piasczysto-ilaste osady morza trzeciorzędowego Głównymi gminami winiarskimi tutaj są Svatobořice-Mistřín, Mutěnice, Hovorany, Čejč, Terezín.
Na południu Slovacka znajduje się część zwana Podluží, gdzie gminy winiarskie leżą na płaskich terenach niwy rzeki Morawy, wzdłuż której wieją ochładzające wiatry północnowschodnie. Dobre parcele dla winnic znajdują się na złomach terenowych lub na wyżej położonych parcelach równinnych o lekkich glebach piasczystych. Niska wysokość nad poziomem morza i lekkie gleby stopniują intensywność temperatur letnich, z tego powodu powstają tu wina o bardzo wyraźnym charakterze odmianowym. Ośrodkami winiarskimi są tutaj gminy skupione wokół miasta Hodonín, jak Lužice, Mikulčice, Dolní Bojanovice, Starý Poddvorov, dalej na południe Moravská Nová Ves, Hrušky, Tvrdonice, Břeclav, Lanžhot oraz Prušánky-wieś znana z ok.450 winnych sklipków, które tworzą jedną całość architektoniczną z wsią.
Na samych wschodnich krańcach subregionu, na wschów od linii Uherské Hradiště, Veselí nad Moravou, Hodonín, leży w pofałdowanym terenie przedgórza Białych Karpat cały szereg gmin winiarskich, wśród których wyróżniają się Blatnice pod Svatým Antonínkem, Blatnička, Hluk, Strážnice, Sudoměřice na samej granicy z Słowacją. Wioska Petrov znana jest z przepięknego kompleksu piwniczek Petrov-Plže, który jest cennym przykładem dawnej architektury związanej z winem. Gleba winnic uwarunkowana jest trzeciorzędowym podłożem fliszu karpackiego, a więc jest ilasto-gliniasta z domieszką piasków, dość kamienista,stosunkowo bogata na wapń.
W ramach subregionu slovackiego istnieje więc dość znaczne zróżnicowanie klimatyczno-geologiczne. To oczywiście niesie ze sobą też zróżnicowanie pod względem odmianowym. W regionach północniejszych dominują odmiany wcześniej dojrzewające, jak Müller Thurgau, Veltlínské zelené, Muškát moravský. Ryzlink rýnský wsławił okolice Bzenca, rejon podgórza Białych Karpat w okolicy Blatnice pod Sv.Antonínkem daje świetne Sylvánské zelené, Rulandské bílé, Ryzlink rýnský, ale też dobre wina czerwone Rulandské modré, Zweigeltrebe, Frankovka. Gmina Polešovice jest miejscem urodzin bardzo popularnej już dziś na Morawach odmiany Muškát moravský. Środkowa część subregionu w okolicach Mutěnic i Čejča to przewaga Müller Thurgau, Veltlínské zelené, Ryzlink vlašský, Ryzlink rýnský, Neuburské (uważany tu za najlepszy na Morawach), bardzo dobre są odmiany czerwone: Svatovavřinecké, Zweigeltrebe, Modrý Portugal i Frankovka. Podluží to ośrodek produkcji bardzo dobrych win, z których wyróżnia się Rýnský ryzlink, Rulandské bílé, Rulandské šedé, Veltlínské zelené z odmian białych, z odmian czerwonych jest to przede wszystkim Frankovka, Svatovavřinecké, Zwiegeltrebe, Cabernet Moravia i André.
Region Morawy – subregion velkopavlovicki (podoblast velkopavlovická)
Powierzchnia rejestrowanych winnic w subregionie wynosi 4818 ha, w tym jest 319 zarejestrowanych działek winiarskich, na których gospodaruje 7 276 zarejestrowanych winiarzy w 75 gminach winiarskich.
Subregion welkopavlovicki leży na zachód od subregionu slovackiego, oś stanowi autostrada D1 Brno-Břeclav-Bratysława. Jest największym pod względem powierzchni winnic subregionem w RCz. W odróżnieniu odpozostałych subregionów, tutaj znajdziemy znaczne powierzchnie winnic z odmianami czerwonymi, kdyż sprzyjają temu warunki klimatyczne i geologiczne.
Główne miasto Moraw-Brno, leży na samej północnej granicy subregionu. Brno było od wieków ośrodkiem winiarstwa i handlu z winem. Dziś znajdziemy tu tylko resztki z tego, co było tutaj np. w wieku XIII-XV-tym. Gdzie winnice leżą na glebach, których podstawę tworzy zwietrzelina granitowa Masywu Brneńskiego, tam bardzo dobrze udają się wina odmian czerwonych – Frankovka, Modrý Portugal i Svatovavřinecké. Na południe od Brna, w regionie Hrušovan i Žabčic przeważa teren równinny z glebami piasczystymi – tu przeważają odmiany białe, jak Veltlínské zelené, Veltlínské červené rané, Rulandské bílé i Müller Thurgau. W okolicach Brna jest cały szereg upraw małopowierzchniowych, jak gminy winiarskie Rajhrad, Bošovice i najbardziej na północ wysunięte Viničné Šumice z winnicami terasowymi. Winnice były niegdyś i na terenie miasta Brna-pierwsze wzmianki o nich pochodzą z roku 1228 a musiało być ich niemało – w XV w. aż 42% z całkowitego obciążenia podatkowego mieszczan brneńskich pochodziło z produkcji wina i dzierżawy winnic. na południe od Brna leży miasto Židlochovice, gdzie przeważa teren z glebami lessowymi na lekko pofałdowanym terenie. Tu udają się wina odmian burgundzkich – Rulandské bílé, Rulandské šedé. W okolicach Židlochovic w przeszlości rozciągały się znaczne połacia winnic mieszczan brneńskich. Jadąc dalej autostradą w kierunku południowo-wschodnim, po krótkim czasie wjeżdżamy do miasta Hustopeče. Miasto to przejęło po Brnie miano ośrodka winiarstwa na Morawach w 2.poł XV w. Okolice miasta o ładnym pagórkowatym ukształtowaniu, ma bardzo dobre warunki do uprawy winorośli, rozmaitość podłoża, którym są gleby piasczyste, lessy, czarnoziemie i gleby bogate w wapń, dają pierwszorzędne wina, jak naprzykład Veltlínské zelené i Tramín z Hustopečí i Němčiček, Neuburské z okolic Klobouk. Na wielką skalę uprawiany jest Müller Thurgau, Ryzlink vlašský oraz Muškát moravský. W 2.poł XV w. tu szerzy się uprawianie na Morawach odmian czerwonych. Przyczynę należy szukać zwłaszcza w tym, że z odmian tych nie musiano płacić dziesięciny. Obecnie centrum subregionu przeniosło się do miasta winiarskiego Velké Pavlovice. Gleby z wysoką zawartością magnesu, gleby żyzne i dobrze wchłaniające ciepło, których podłoże stanowią margle, piaskowce i zlepieńce, to wszystko składa się na uprawę odmian czerwonych jak Modrý Portugal, Svatovavřinecké, Frankovka, Zweigeltrebe, André oraz Rulandské modré. Dzięki temu pas winnic na pagórkach między gminami winiarskimi Hustopeče-Velké Pavlovice-Bořetice-Kobylí-Vrbice nazywamy „Modré hory“ od ciemnych winogron dojrzewających w winnicach późnym latem i jesienią.
Po drugiej stronie autostrady, naprzeciwko Velkých Pavlovic, leży znana gmina winiarska Zaječí na zbočach Přítlucké hory, gdzie już w poł. XIII znajdowały się rozległe winnice. Świetne działki winiarskie o podłożu piasczysto-ilastym z zawartością wapnia, dają jedne z najlepszych win morawskich odmian Ryzlink vlašský, Veltlínské zelené, Tramín červený, Rulandské bílé, Ryzlink rýnský, ale też odmian czerwonych jak Modrý Portugal, Zweigeltrebe, Frankovka, Svatovavřinecké, Neronet. Podobne warunki panują w sąsiednich gminach winiarskich jak Přítluky i Rakvice.
Za główną linią leżą poniekąd ukryte między pagórkami gminy winiarskie, które zawsze były domeną odmian Neuburské i Müller Thurgau. To rejon miasta Klobouky oraz gmin winiarskich Křepice, Nikolčice, Diváky, Boleradice, Mokrůvky i Krumvíř.
Niedaleko Velkých Pavlovic w kierunku południowo-wschodnim znajduję się największa obecnie gmina winiarska Velké Bílovice z ok.730 ha rejestrowanych winnic i ok. 1000 winogrodników i winiarzy (2009). Velké Bílovice mogą poszczycić się wielkim kompleksem piwnic win, których w katastrze gminy jest ok. 680. Winnice na podłożu piasczysto-gliniastym, piwnice win i piękne krajobrazy tworzą niezapomniany koloryt tego rejonu. Winnice opanowały zwłaszcza odmiany czerwone, świetne wina daje tutaj Frankovka, Modrý Portugal, Rulandské modré, Zweigeltrebe, Neronet, Cabernet Sauvignon, Cabernet Moravia, Merlot, Svatovavřinecké. Cenione są jednak i aromatyczne wina białe – Muškát moravský, Irsay Oliver, Tramín červený, Pálava, jak również Rulandské šedé, Chardonnay, Sauvignon, Neuburské. Na Velké Bílovice w samym południowo-wschodnim cyplu subregionu nawiązuje gmina winiarska Moravský Žižkov. Pagórkowate, można powiedzieć sielankowe pejzaże ciągną się na północ od Velkých Bílovic, do gminy winiarskiej Čejkovice. W okolicach Čejkovic dzięki podłożu (osady trzeciorzędowe – wapienne gleby piaszczysto-gliniasto-ilaste) i specyficznemu klimatowi (jedno z najcieplejszych miejsc Moraw) udają się zwłaszcza wina odmian Tramín červený, Moravský muškát, Neuburské, Rulandské modré, Frankovka, Cabernet Sauvignon i Modrý Portugal. Oprócz swych świetnych win Čejkovice słyną z XIII-wiecznych piwnic win, które założyli tutaj templariusze wraz z wybudowaniem swej komendy, skąd w 2 poł. XIII wieku kierowali strategicznie Morawami i północną częścią Austrii. Piwnice templariuszy są popularnym celem licznych wycieczek.
Region Morawy – subregion mikulovski (podoblast mikulovská)
Powierzchnia rejestrowanych winnic w subregionie wynosi 4491 ha, w tym jest 182 zarejestrowanych działek winiarskich, na których gospodaruje 2 503 zarejestrowanych winiarzy w 30 gminach winiarskich.
Granicę subregionu mikulovskiego stanowi na południu granica z Austrią, na wschodzie graniczy z subregionem slovackim-rejon Podluží, północno-wschodnią częścią graniczy z subregionem velkopavlovickim, zaś na zachodzie z subregionem znojemskim. Warunki do upraw winnic są tutaj wyjątkowo sprzyjające, najprawdopodobniej właśnie w tym subregionie rozpoczyna się cała historia wina na Morawach, gdyż zbocza dominanty całego subregionu-Wzgórza Pavlovskie (Pavlovské vrchy), nazywane też Pálava-najprawdopodobniej już żołnierze X legii rzymskiej w II wieku n.e. osadzili winnicami. Sprzyjający jest klimat z wyraźnymi wpływami pannońskimi, także gleby, ciepłochłonne, mineralne, powstałe na podłożu wapieni jurajskich i kredowych wraz z czwartorzędowymi lessami, są podstawą do powstawania świetnych win, zwłaszcza odmian białych.
Subregion otrzymał swoją nazwę wg miasta Mikulova, leżącego u stóp Wzgórz Pavlovskich. Mikulov to od dawien dawna nie tylko centrum winiarskie, ale i polityczne. Tu można odwiedzić ciekawe muzeum winiarskie na zamku mikulovskim. Dookoła Wzgórz Pavlovskich znajduje się cały szereg wiosek ze wspaniałymi krajobrazami winnic na tle skał wapiennych Palavy, jak np. Bavory, Klentnice, Perná, Milovice, Sedlec, Pavlov, od którego otrzymały wzgórza swoją nazwę. Niedalekie Dolní Věstonice słynne są na cały świat poprzez znalezioną tu tzw. Wenus Wiestonicką (Věstonická Venuše), piękny a zarazem najstarszy przykład paleolitycznej ceramiki figuralnej na świecie – wiek ocenia się na ok. 25-29 tys. lat. Krajobraz dokształca rozległa płyta wodna zbiorników wodnych Nowe Młyny (Nové mlýny, Novomlýnské nádrže). Na Wzgórza Pavlovskie oraz płytę wodną jest uroczy widok od gminy Popice, zwłaszcza nowoczesnego kompleksu winiarskiego firmy Sonberk. O winach z Popic wspominają kroniki, gdyż wina te trafiały na stoły królewskie do Pragi i były wysoko cenione, zresztą tak samo, jak i dziś. Wyborne wina dają winnice z niedalekich gmin winiarskich, jak Strachotín, Pouzdřany, Iváň.
Subregion przecina droga międzynarodowa E461 łącząca Brno z Wiedniem. Jadąc od strony Brna po lewej mijamy Wzgórza Pavlovskie, zaś po prawej widnieją łagodne pagórki z wielkimi kompleksami winnic okalającymi znane gminy winiarskie jak Dolní Dunajovice, Pasohlávky, Březí, Dobré Pole, Novosedly, Drnholec. We wszystkich dotąd wymienionych gminach winiarskich koneserzy win wyszukują zwłaszcza wyborne wina odmiany Ryzlink vlašský, Chardonnay, Rulandské bílé, Tramín, Sauvignon, Müller Thurgau, Rulandské šedé a także nowa aromatyczna odmiana morawska Pálava, która tutaj znalazła sobie najlepsze warunki i daje niepowtarzalne wina podbijające dziś cały świat winiarski. Ze względu na ciepły klimat ostatnio w subregionie powstają również dobre wina czerwone, jak Cabernet Sauvignon, Merlot, Dornfelder, Zweigeltrebe, Frankovka, Rulandské modré.
Perłą subregionu jest bezsprzecznie dwusethektarowy kompleks parkowy z pałacem Liechtensteinów w Valticach oraz neogotyckim zamkiem w niedalekim miasteczku Lednice, który był ich letnią rezydencją. Dziś kompleks ten jest prawie obowiązkowym celem licznych wycieczek, zwłaszcza że od roku 1996 zapisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W okolicy Valtic warto popróbować win odmiany Neuburské i Sylvánské zelené. W piwnicach zamku w Valticach zwiedzić można Salon Win Republiki Czeskiej skupiający 100 najlepszych win RCz, wyłanianych na podstawie konkursów regionalnych oraz decyzji najlepszych sommelierów. Wina te można też przedegustować w stylowym środowisku historycznym podziemi zamkowych.
Region Morawy – subregion znojemski (podoblast znojemská)
Powierzchnia rejestrowanych winnic w subregionie wynosi 3253 ha, w tym jest 224 zarejestrowanych działek winiarskich, na których gospodaruje 1 153 zarejestrowanych winiarzy w 91 gminach winiarskich.
Granicą południową subregionu jest granica z Austrią, na wschodzie graniczy z subregionem mikulovskim, w kierunku północno-wschodnim subregion podchodzi do Brna granicząc w ten sposób z subregionem velkopavlovickim. Północną i zachodnią granicą jest naturalna linia upraw winorośli i dotyka Wierzchowiny Czeskomorawskiej. Subregion znojemski leży na granicy dwu jednostek geologicznych – Masywu Czeskiego na zachodzie z skałami krystalicznymi w podłożu, w pozostałej części występują skały osadowe przedgórza karpackiego.
Miasto Znojmo dało nazwę temu subregionowi. Miasto to od dawien dawna związane było z winem, co dokumentuje m.in. i gęsta sieć piwnic winnych pod starym miastem. W bezpośredniej okolicy miasta występują pierwszorzędne parcele winne, gdzie uprawiano wino już od XII wieku, z regionu tego, z wybranych winnic, uzyskują się najlepsze morawskie wina, które trafiały na europejskie dwory królewskie, wina z winnicy Šobes koło Šatova wożono na dwór cesarski do Wiednia. Region specjalizuje się przede wszystkim na wina białe – słynny z tego regionu jest Ryzlink rýnský, także Veltlínské zelené, Müller Thurgau, Ryzlink vlašský, także nowa odmiana morawska Pálava zasługują na uwagę konsumenta. Dobre wyniki uzyskuje się także z odmianami burgundzkimi. Z mało urodzajnych gleb uzyskuje się świetny Sauvignon, zwłaszcze w okolicach gminy Nový Šaldorf-Sedlešovice. Wina z odmian czerwonych to głównie Svatovavřinecké. Winnice od Znojma ciągną się szerokim pasmem w kierunku na Hnanice przy samej granicy z Austrią. Tu występują głębokie gleby żwirowo-lessowe, na których uprawia się głównie Rýnský ryzlink, Sauvignon. Wzdłuż granicy z Austrią leży cały szereg mniejszych, ale ważnych gmin winiarskich na glebach lessowych i żwirzasto-piasczystych, jak Šatov, Chvalovice, Vrbovec, Hnízdo, Slup, Jaroslavice aż do Hrušovan nad Jevišovkou. Ta część bezpośrednio nawiązuje na austriacki region winiarski Weinviertel West.
Na wschodnich granicach subregionu znajdują się gminy winiarskie Troskotovice, Bránovice, Olbramovice z glebami piasczysto-ilastymi, w środkowej części leżą takie gminy winiarskie jak Miroslav, Hostěradice, Únanovce, Jevišovce, a także znane Lechovice i Borotice. Wszędzie tutaj udaje się zwłaszcza Veltlínské zelené, Müller Thurgau, Tramín, Rulandské bílé, Svatovavřinecké, Cabernet Sauvignon.
Ciekawą częścią subregionu są Dolní Kounice, Morawské Bránice, Nové Bránice, Ivančice, gdzie na glebach, których podstawę tworzy zwietrzelina granitowa Masywu Brneńskiego, bardzo dobrze udają się wina odmian czerwonych – Frankovka, Modrý Portugal i Svatovavřinecké, ale także świetnie mineralne Chardonnay
Odosobnioną enklawę winnic subregionu znojemskiego są winnice na południe od miasta Třebíč z gminą winiarską Kojetice, leżące już na Wierzchowinie Czeskomorawskiej. Podłoże z gnejsów, syenitów i innych skał krystalicznych prekambru oraz surowszym klimatem dają tutejszym winom mocną mineralność i pikantność.
